نگاهی کلی بر ارز رایج فیات

ارز فیات (Fiat Money) چیست؟

به عبارت ساده، پول فیات یک ارز قانونی است که ارزش خود را از دولت صادرکننده دریافت می کند. بنابراین میزان ارزش یک ارز فیات بستگی به میزان قدرت دولت و یا کشور صادرکننده آن دارد.

سیستم پول نقد در اکثر کشورهای دنیا، به منظور خرید کالا، دریافت خدمات، سرمایه گذاری و پس انداز استفاده شده و در واقع جایگزینی برای استاندارد طلا و دیگر سیستم های مبتنی بر کالا به شمار می رود.

پیدایش ارز فیات:

ارز فیات قرن ها پیش، برای اولین بار در کشور چین توسعه یافت و استان شوان (Szechuan) در قرن ۱۱ شروع به تولید پول کاغذی کرد.

در ابتدا ارز فیات با کالاهایی مانند ابریشیم، طلا و نقره مبادله می شد، اما در نهایت با به قدرت رسیدن کوبالی خان، پول های کاغذی به طور رسمی در قرن ۱۳ گسترش یافتند.

همچنین بسیاری از مورخان بر این باورند که یکی از دلایل اصلی سقوط امپراطوری مغول، تورم بیش از اندازه ارز فیات در آن زمان بوده است.

پس از این وقایع، ارز فیات در قرن ۱۷ وارد اروپا شد و توسط کشورهای اسپانیا، سوئد و هلند مورد استفاده قرار گرفت. هرچند این سیستم در سوئد شکست خورد و دولت این کشور استاندارد نقره را جایگزین این سیستم قرار داد. در طول دو قرن بعدی، شهر New france  در کانادا و سپس دولت ایالت متحده آمریکا ارز فیات را به رسمیت شناخته و در نهایت این سیستم مالی را به تصویب رساندند.

این روند مبادله ارز فیات با کالاهای ارزشمند تا قرن ۲۰ در ایالات متحده ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۹۳۳، این دولت به مبادله پول کاغذی با طلا خاتمه داد و این قانون در سال ۱۹۷۲ توسط نیکسون، رئیس جمهور وقت، به تصویب رسید و این چنین بود ارز فیات بدون پشتوانه در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت.

ارز فیات در مقابل استاندارد طلا:

استاندارد طلا در واقع سیستمی بوده که تبدیل پول کاغذی به طلا را امکان پذیر می کرد. بدین معنی که تمام پول های کاغذی در گذشته، دارای پشتوانه ای از طلا بودند که این طلاها نیز در دست دولت ها قرار داشتند. بدین ترتیب در یک سیستم مالی وابسته به کالاهای ارزشمند، دولت ها و بانک ها تنها در صورتی اجازه چاپ پول کاغذی را داشتند که به همان ارزش در صندوق­های خود ذخیره طلا داشتند. هرچند که این سیستم توانایی دولت برای تولید نامحدود پول کاغذی را کاهش می داد.

در مقابل در سیستم مالی ارز فیات بدون پشتوانه، پول کاغذی به هیچ کالای دیگری تبدیل نمی شود. در این شرایط مقامات دولتی می توانند به طور مستقیم ارز فیات کشور خود را برای شرایط خاص اقتصادی مورد استفاده قرار دهند. و همچنین بانک های مرکزی در این حالت می توانند با مسائلی مانند بحران های اقتصادی، کسری بودجه  و….  با کنترل بیشتری روبه رو شوند.

حال آنکه طرفداران سیستم مالی مبتنی بر استاندارد طلا، بر این باورند که سیستم های مالی با پشتوانه کالاهای ارزشمند پایداری و امنیت بیشتری دارند چرا که در این سیستم، دارایی های ملی توسط یک کالا پشتیبانی می شود. این در حالی است که طرفداران سیستم مالی بدون پشتوانه، باور دارند که قیمت طلا تا کنون هیچ گونه ثباتی را به دولت ها ارائه نداده است. هرچند که حقیقت این است که هر دو نوع سیستم مالی دارای نوسانات بسیاری بوده، اما در سیستم ارز فیات بدون پشتوانه، دولت ها انعطاف بیشتری نسبت به بحران های اقتصادی دارند.

مزایا و معایب استفاده از ارز فیات بدون پشتوانه:

مزایا:

محدودیت: ارز فیات تحت تأثیر محدودیت کالاهای فیزیکی (مانند طلا) قرار نمی گیرد.

هزینه: هزینه تولید ارز فیات بدون پشتوانه کمتر ازپول های مبتنی بر کالاها می باشد.

پاسخگویی: با وجود ارز فیات بدون پشتوانه، دولت ها انعطاف بیشتری نسبت به بحران های اقتصادی دارند.

تجارت بین المللی: از آنجایی که ارز فیات در تمام کشورهای جهان مورد قبول است, از این رو تجارت بین المللی بدین وسیله آسان تر صورت می گیرد.

راحتی: بر خلاف طلا، پول فیات وابسته به ذخایر فیزیکی نبوده از این رو بسیاری از هزینه ها، مانند ذخیره سازی و نظارت در این سیستم مالی وجود ندارد.

معایب:

 ارزش ذاتی: از آنجایی که ارز فیات هیچ گونه ارزش ذاتی ندارد، این امر به دولت ها اجازه می دهد تا با ارزش دهی به یک سیستم بی ارزش, میزان تورم و سقوط اقتصادی را افزایش دهند.

تجربه تاریخی: با نگاهی کلی به وقایع اقتصادی در طول تاریخ درمی یابیم که همواره وجود ارزهای فیات بدون پشتوانه در نهایت باعث سقوط کامل دولت ها شده است.

ارز فیات در مقابل رمزارزها:

تنها شباهت بین ارز فیات با رمزارزها در این امر خلاصه می شود که هیچ کدام از این دارایی ها توسط  کالای خاصی حمایت نمی شوند.

در حالی که پول نقد توسط دولت ها کنترل می شوند، رمزارزها به صورت کاملاً غیرمتمرکز، در بستر توزیع شده ای به نام بلاکچین کنترل می شوند.

دیگر تفاوت قابل توجه بین رمزارزها و فیات محدودیت در تولید آن ها است. بدین صورت که رمزارزها، به عنوان مثال بیت کوین، دارای عرضه کنترل شده و محدودی است (۲۱ میلیون) در حالی که ارز فیات اساساً بدون هیچ محدودیتی, براساس نیازهای اقتصادی یک کشور در یک زمان خاص، تولید می شوند.

به علاوه رمزارزها به عنوان یک فرم دیجیتالی از دارایی ها، هیچ گونه محدودیت مکانی نداشته، که این امر معاملات جهانی را امن تر، مطمئن تر و سریع تر به انجام می رساند.

سخن آخر:

حقیقت امر این است که آینده هیچ یک از سیستم های مالی به هیچ وجه مشخص نمی باشد. هرچند که رمزارزها به عنوان یک فناوری جدید و یک راه حل ارائه شده به کنترل سیستم های مالی، هنوز راه طولانی در پیش داشته و قطعاً با چالش های بسیاری مواجه خواهد شد، اما تاریخ نشان داده است که ارز فیات آسیب پذیری بسیاری دارد. به همین دلیل است که بسیاری از مردم در حال تحقیق و بررسی بر روی این تکنولوژی به منظور بهره وری از مزایای این سیستم می باشند.